Czym jest kryzys? Jakie stosować metody interwencji kryzysowej?

Kryzys może mieć wiele twarzy. Rozwód, utrata bliskiej osoby, kryzys środka życia lub kryzys adolescencyjny. Interwencja kryzysowa pozwala przebrnąć przez stan psychologiczny zaburzający codzienne funkcjonowanie w celu osiągnięcia stanu równowagi. 

Czym jest kryzys?

Kryzys definiuje się jako stan, w którym jednostka doświadcza braku kontroli nad swoim życiem i niemożności wpływania na nowe sytuacje. Jest to zaburzenie równowagi psychicznej, często wynikające z sytuacji przekraczających zdolności adaptacyjne osoby. Możliwość radzenia sobie z kryzysem zależy od wsparcia, cech osobowości, otwartości na doświadczenia i odporności na nie.

Pierwsze badania nad kryzysem, przeprowadzone przez Lindemanna, skupiały się na PTSD i traumie po wojnie. Wyróżniono, że kryzys może wynikać z różnych przyczyn, takich jak trudne sytuacje życiowe, doświadczenia przykre lub radosne. Charakteryzuje się on silnym napięciem, poczuciem dyskomfortu psychicznego, utratą kontroli oraz ograniczoną zdolnością do działania.

Jak działa interwencja kryzysowa?

Interwencja kryzysowa, jako działanie doraźne, koncentruje się na szybkiej pomocy osobie w kryzysie. Zgodnie z Caplanem, kryzys ma charakter przejściowy i jest zwykle rozwiązywalny w ciągu około pięciu tygodni. Rozwiązanie kryzysu zależy od działań osoby oraz wsparcia z zewnątrz. Podczas kryzysu ludzie są bardziej otwarci na pomoc, która powinna być udzielona jak najszybciej.

W kontekście kryzysu ważne są również aspekty emocjonalne i poznawcze. Emocje takie jak strach, złość, wstręt, smutek i radość odgrywają kluczową rolę w reakcjach na kryzys. Różnice indywidualne w odczuwaniu tych emocji mogą wpływać na sposób, w jaki osoba doświadcza i reaguje na kryzys.

Kluczowym elementem jest również zrozumienie, że pacjent jest najlepszym specjalistą od siebie i jego własne postrzeganie sytuacji jest istotne w procesie radzenia sobie z kryzysem. Wskazane jest wykorzystanie salutogenetycznego podejścia, które skupia się na szukaniu zasobów dla osoby w kryzysie oraz umożliwia jej aktywne uczestnictwo w procesie leczenia.

Rodzaje kryzysu

Zidentyfikowano różne rodzaje kryzysów, w tym organizmiczne (związane z czynnikami zewnętrznymi), kryzysy związane z zagrożeniem wewnętrznej integracji (np. sensu życia), interpersonalne i socjokulturowe (np. utrata bliskiej osoby, problemy rodzinne). Różne strategie radzenia sobie z kryzysem obejmują samopomoc, pozorne przetrwanie kryzysu oraz załamanie.

Interwencja kryzysowa obejmuje różne formy organizacyjne, takie jak telefony zaufania, zespoły interwencji kryzysowej, krótkotrwałą hospitalizację, psychoterapię, farmakoterapię oraz wsparcie prawne i socjalne. Definicje interwencji kryzysowej podkreślają jej rolę w konfrontacji z problemem wywołującym kryzys, redukcji symptomów i przywróceniu równowagi psychicznej.

W kontekście kryzysu istotne jest uwzględnienie rozwoju emocjonalnego pacjenta, historii życia oraz jego cech osobowościowych. Podczas interwencji kryzysowej należy uwzględnić zarówno aspekty psychoedukacyjne, jak i stabilizację emocjonalną pacjenta.

Ważnym elementem jest też zrozumienie mechanizmów radzenia sobie ze stresem, w tym różnych typów konfliktów i strategii, a także identyfikacja zasobów osobistych pacjenta, które mogą być wykorzystane w procesie leczenia.